Paradontoza to poważna chorobą przyzębia. Jest to jedno z najczęstszych schorzeń jamy ustnej. W statystykach ustępuje miejsca jedynie próchnicy, a jej główną przyczyną są zaniedbania higieniczne. Konsekwencją paradontozy może być nawet utrata zębów. Niestety, wielu pacjentów bagatelizuje pierwsze objawy choroby i zgłasza się do gabinetu stomatologicznego w zaawansowanym stadium. Czy można cofnąć paradontozę? Na jaką pomoc możemy liczyć u stomatologa? Czy istnieją domowe sposoby leczenia paradontozy? Spróbujemy odpowiedzieć na te pytania.

Paradontoza – co to jest?

Paradontoza, zwana też zapaleniem przyzębia, jest jedną z najczęstszych chorób jamy ustnej. Pojawia się zazwyczaj ok. 35-40. roku życia. Konsekwencje paradontozy są poważne. Choroba może skutkować rozchwianiem i wypadnięciem zębów Dziąsła, więzadła, okostna, cement korzeniowy oraz kość wyrostka zębodołowego to tkanki, których głównym zadaniem jest utrzymanie zęba w zębodole. Postępująca choroba wpływa destrukcyjnie na te struktury.

Co istotne, utrata zębów wcale nie oznacza końca choroby i nawet na takim etapie konieczne jest podjęcie leczenia paradontozy. Bakterie przecież nadal się namnażają i, podobnie jak w przypadku próchnicy, dostają się do krwioobiegu. Zapalenie płuc, miażdżyca, udar, nadciśnienie – to tylko niektóre konsekwencje paradontozy.

Przyczyny paradontozy

Główną przyczyną paradontozy są zaniedbania związane z higieną jamy ustnej. Zaniechanie mycia zębów lub nieprawidłowe szczotkowanie oraz unikanie czyszczenia przestrzeni międzyzębowych skutkują gromadzeniem się płytki bakteryjnej. Gdy ulega ona mineralizacji, powstaje kamień nazębny, który mechanicznie niszczy struktury przyzębia. Jego szorstka powierzchnia sprzyja ponadto kumulowaniu się żywej płytki nazębnej. Bakterie wnikają do kieszonek dziąsłowych, namnażają się i choroba postępuje.

Nieprawidłowa higiena jamy ustnej jest główną, ale nie jedyną przyczyną paradontozy. Istnieją pewne czynniki, które predysponują nas do chorób przyzębia, ponieważ prowadzą do ogólnego osłabienia organizmu. Nie bez znaczenia są też predyspozycje genetyczne.

Jakie są jeszcze inne przyczyny paradontozy i jakie czynniki sprzyjają jej rozwojowi?

• wady anatomiczne w obrębie tkanek jamy ustnej,
• nieprawidłowe wypełnienia zębów i uzupełniania protetyczne,
• oddychanie ustami,
• wahania hormonalne (szczególnie w okresie ciąży, menopauzy i dojrzewania),
• cukrzyca,
• niewydolność krążenia,
• spadek odporności organizmu,
• urazy mechaniczne,
• palenie papierosów,
• nadużywanie alkoholu,
• wiek powyżej 35. roku życia.

Warto też wiedzieć, że paradontoza jest zaraźliwa – można się nią zakazić poprzez kontakt ze śliną chorego.

Objawy paradontozy

Zapalenie przyzębia rozwija się stopniowo i przez wiele lat może nie dawać wyraźnych objawów. W związku z tym wykrycie choroby następuje późno. Jakie są pierwsze widoczne gołym okiem objawy paradontozy? Nasz niepokój powinno wzbudzać zauważalne cofnięcie dziąseł. Zęby tracą w ten sposób swoje naturalne zabezpieczenie, co sprawia, że korzenie są bardziej narażone na uszkodzenia i działanie bakterii. Wywołuje to szereg dolegliwości.

Odsłonięte szyjki zębowe są tylko jednym z symptomów zapalenia przyzębia. Inne objawy paradontozy to:

• nieprzyjemny zapach (halitoza) i dziwny posmak w ustach,
• ból pojawiający się przy dotyku i nadwrażliwość na skrajne temperatury,
• zaczerwienienie i obrzęk dziąseł,
• krwawienie dziąseł – może następować podczas szczotkowania i nitkowania zębów lub samoistnie,
• pojawienie się kieszonek dziąsłowych,
• rozchwianie, a na zaawansowanym etapie rozwoju paradontozy utrata zębów,
• ropna wydzielina pojawiająca się między zębem a dziąsłem,
• ropień tkanek przyzębia lub przetoka.

Niestety, niektóre z tych objawów paradontozy są bagatelizowane przez pacjentów. Obecność krwi wiele osób mylnie łączy ze zbyt mocnym naciskiem podczas mycia zębów lub niewłaściwie dobraną szczoteczką. Pacjenci dostrzegają problem dopiero, gdy zauważą krwawienie np. podczas jedzenia twardych pokarmów. Podobnie brzydki zapach z ust nie jest przez wielu kojarzony z zapaleniem przyzębia. Tymczasem zarówno obecność krwi w ślinie, jak i halitoza świadczą już o zaawansowanym etapie rozwoju paradontozy i występują zanim pojawią się dolegliwości bólowe.

Paradontoza – leczenie

Wiele osób dotkniętych zapaleniem przyzębia zastanawia się, czy można cofnąć paradontozę? Niestety, jest to choroba nieodwracalna. Można jednak uzyskać stan remisji tej choroby przyzębia.

Leczenie paradontozy odbywa się wieloetapowo, jest czasochłonne i wymaga dobrej współpracy pacjenta z lekarzem. Warto wspomnieć, że skomplikowanymi chorobami przyzębia zajmuje się periodontolog. Warto skonsultować się z lekarzem o tej specjalizacji, jeśli podejrzewamy u siebie objawy paradontozy. Może się jednak okazać, że specjalista zleci zabiegi, które są wykonywane w standardowych gabinetach stomatologicznych. Ponieważ choroby przyzębia mają różne podłoże, konieczna może być konsultacja z immunologiem lub genetykiem.

Sposób leczenia paradontozy zależy od stopnia zaawansowania choroby. W początkowym stadium wystarczą zabiegi polegające na usunięciu płytki bakteryjnej. Powinny odbywać się cyklicznie według zaleceń stomatologa. Najczęściej w leczeniu paradontozy stosuje się:

• skaling – polega na usunięciu kamienia nazębnego, który powstał w wyniku mineralizacji płytki bakteryjnej na zębie lub pod dziąsłami. Najczęściej stosuje się metodę ultradźwiękową. Skaling poddziąsłowy jest bardziej skomplikowany niż naddziąsłowy. Często wykonuje się je w tym samym czasie, aby uzyskać gładką powierzchnię zębów i lepsze przyleganie dziąseł,
• kiretaż – przeprowadza się go, gdy skaling okazuje się niewystarczający. Celem tego zabiegu jest oczyszczenie korzeni i spłycenie kieszonek dziąsłowych, co ma zapobiegać odkładaniu się płytki bakteryjnej i tworzeniu kamienia nazębnego.

Regularne poddawanie się takim zabiegom może opóźnić przykre konsekwencje paradontozy. Podstawą walki z zapaleniem przyzębia jest jednak prawidłowa higiena jamy ustnej i pozbycie się złych nawyków, takich jak palenie papierosów. Należy unikać stresu, a w przypadku diabetyków, których dotknęła choroba przyzębia, istotna jest kontrola cukrzycy.

Lekarz może ponadto zalecić stosowanie specjalnych żeli czy płynów do płukania. Aby nie dopuścić do dalszego rozwoju paradontozy, konieczne jest wyeliminowanie czynników, które sprzyjają złej higienie jamy ustnej. Mogą być to np. wady zgryzu albo nieprawidłowe uzupełnienia protetyczne.

A jak przebiega leczenie paradontozy w bardziej zaawansowanym stadium? Jeśli zapalenie przyzębia doprowadziło do zaniku kości wyrostka zębodołowego, nie obędzie się bez interwencji chirurgicznej. Należy odtworzyć struktury przyzębia, które zniszczyła paradontoza. Metody niechirurgiczne są wystarczające tylko w sytuacji, gdy głębokość kieszeni dziąsłowych nie przekracza 6 mm.

Zagadnieniem, które frapuje wielu pacjentów jest możliwość zastosowania implantów w przypadku utraty zębów. Choć zapalenie przyzębia stanowi przeciwwskazanie do takiego zabiegu, w niektórych przypadkach może zostać przeprowadzony. Implanty muszą być umieszczone w zdrowej kości. Zdarza się na przykład, że zapalenie przyzębia obejmuje tylko konkretny region w jamie ustnej i nie ma wpływu na stan kości i dziąseł w innych obszarach. Wszystko zależy więc od indywidualnego przypadku każdego pacjenta. To dlatego na hasło: implanty a paradontoza w obiegowej opinii krążą sprzeczne informacje.

Jak zapobiegać paradontozie?

Jak już była mowa, nie można cofnąć paradontozy. Jej leczenie jest dość wymagające i kosztowne. Dlatego tak istotną rolę pełni profilaktyka. Aby nie dopuścić do rozwoju paradontozy przede wszystkim należy zadbać o prawidłową higienę jamy ustnej, w tym dokładne mycie zębów miękką szczoteczką i czyszczenie przestrzeni międzyzębowych. Jeśli mamy wątpliwości, czy dobrze szczotkujemy zęby, można poprosić o instruktaż podczas wizyty w gabinecie dentystycznym. Warto też zadbać o odpowiedni dobór produktów do utrzymywania higieny jamy ustnej.

Podstawą są pasta do zębów oraz płyn do płukania. Należy szukać takich, które w składzie zawierają:

• chlorheksydynę (CHX) lub chlorek cetylpirydyniowy (CPC) , które są skutecznymi środkami zwalczającymi bakterie  i grzyby rozwijające się w przyzębiu,
• mleczan glinu, wykazujący właściwości ściągające i przeciwzapalne, a także przyspieszający proces gojenia błony śluzowej, zmniejszający krwawienie dziąseł oraz chronią przed tworzeniem się kamienia nazębnego,
• taurynę, która neutralizuje wolne rodniki i wpływa na stan zapalny
• kwas hialuronowy, aloes lub alantoinę wpływające na proces regeneracji  i gojenia,
• cytrynian cynku, zwalczający kamień nazębny, który jest jedną z przyczyn parodontozy,
• fluor, który wzmacnia szkliwo i zapobiega próchnicy.

Przy wyborze płynu do płukania jamy ustnej należy zwracać uwagę na zawartość alkoholu. Płyny bezalkoholowe można stosować systematycznie przez długi czas. Nie powodują wysuszenia śluzówki i nieprzyjemnego pieczenia i podrażniają dziąseł i błony śluzowej jamy ustnej, jak ma to czasem miejsce w przypadku stosowania płynów zawierających alkohol.  Mogą być stosowane przez kobiety w ciąży, dzieci i kierowców. 

Jakie są jeszcze sposoby na zapobieganie paradontozie? Należy odbywać regularne kontrole dentystyczne – przynajmniej raz w roku, a jeśli wystąpią niepokojące objawy, takie jak krew podczas mycia zębów, nie warto tego bagatelizować i zwlekać z konsultacją u specjalisty. W zapobieganiu zapaleniu przyzębia istotne jest również poddawanie się zabiegom usuwania kamienia i piaskowania.

Rozwojowi paradontozy sprzyjają palenie tytoniu, które osłabia układ odpornościowy i picie alkoholu, które skutkuje odwodnieniem organizmu. Rezygnacja z tych używek pomoże utrzymać zdrowe zęby i dziąsła.

Paradontoza – domowe sposoby

Zapalenie przyzębia bezwzględnie wymaga zabiegów wykonywanych w gabinecie stomatologicznym. Nie istnieją żadne “babcine” metody leczenia paradontozy. Tym, co możemy zrobić w domowym zaciszu jest skrupulatne zadbanie o higienę jamy ustnej.

U osób z paradontozą dieta powinna bazować na nieprzetworzonych produktach. Należy unikać cukru i białej mąki. W menu powinny znaleźć się produkty bogate w antyoksydanty, takie jak witaminy C, E i beta karoten. Zmniejszają one ryzyko wystąpienia chorób przyzębia. Nie może zabraknąć także nienasyconych kwasów tłuszczowych, które zmniejszają odpowiedź zapalną, wapnia oraz witaminy D, która zwiększa wchłanianie wapnia.

U pacjentów z paradontozą dieta przypomina jadłospis, jaki stosuje się prewencyjnie w chorobach układu sercowo-naczyniowego.